Optimizmi

Fjala arabe “rexha” (shpres�) ka kuptimin e t� besuarit t� plot� n� faljen, bujarin�, mir�sin�, fisnik�rin�, m�shir�n dhe madh�shtin� e Allahut. Antonimi i saj �sht� “je’s” dhe shpreh munges� t� shpres�s. Shpresa �sht� afria q� ndien zemra kundrejt di�kaje q� do t� ndodh� n� t� ardhmen dhe p�r t� cil�n ushqehet d�shir� q� t� ndodh�. Nga ana tjet�r, frika, megjith�se �sht� e lidhur me t� ardhmen, nuk ka t� b�j� me frik�n dhe me di�ka q� shpresohet t� ndodh� n� nj� t� ardhme. Jeta e zemr�s vijon p�rmes shpres�s. Pra, zemra rron me shpres�. Shpresa �sht� besim me plot d�lir�si e past�rti i njeriut n� bujarin� e Allahut. Ai, me gjuh�n e Profetit q� e d�rgoi si m�shir� p�r bot�t, na e b�n k�shtu t� njohur bujarin� e Vet: “O robi im! P�r sa koh� q� m� adhuron Mua, q� ke shpres� tek Un� dhe nuk m� shoq�ron kurrfar� ortaku n� adhurim, Un� t’i fal gabimet dhe m�katet. Edhe n� m� ardhsh me gabime e m�kate plot sa krejt toka, Un� t� pres me falje n� po ato p�rmasa, tregoj m�shir� dhe nuk shqet�sohem.”[1] Allahu (xh.xh.) thot� se n� jet�n e besimtarit nuk ka vend p�r munges� shprese: “Ty t� dham� sihariqin e s� v�rtet�s, mos u b�j nd�r t� pashpres�t”, than�. Dhe ai tha: “P�rve� t� zvet�nuarve, kush tjet�r e pret shpres�n nga m�shira e Zotit?” (Hixhr, 55-56) “Thuaj: O rob�rit e Mi, q� veten e keni ngarkuar me plot gabime! Mos e humbni shpres�n ndaj m�shir�s s� Allahut, sepse Allahu i fal t� gjitha m�katet. Ai fal shum� dhe �sht� i M�shirsh�m!” (Zumer, 53) “�sht� Ai q� e l�shon shiun pasi ata i kan� humbur shpresat; dhe Ai shtrin m�shir�n e vet. Ai �sht� Mbik�qyr�si, i L�vduari.” (Shura, 28) Fakti se Allahu �sht� i m�shirsh�m e i dhembshur, p�rb�n p�r besimtarin burimin m� themelor t� shpres�s. N� Kuran, besmeleja p�rmendet 114 her�. Ajo q� shprehet n�p�rmjet besmeles� �sht� “N� em�r t� Allahut, M�shiruesit, M�shir�b�r�sit”. Ve� k�saj, Kurani e vler�son qenien i pashpres� si nj� lloj dhune q� njeriu e ushtron ndaj vetvetes (Zumer, 53). Natyrisht, te njeriu nuk ekziston vet�m ndjenja e shpres�s. Tek ai gjenden edhe frika e mungesa e shpres�s dhe shpesh njeriu zhytet n� vorbull�n e t� qenit i pashpres�. P�r k�t� arsye, n� m�nyr� q� njeriu t� mos mbetet n� shtjellat e brendshme shpirt�rore e mendore, para s� gjithash �sht� e nevojshme q� t� zot�roj� nj� besim t� q�ndruesh�m, nj� dor�zim e n�nshtrim t� plot� ndaj Zotit. Pra, besimi (akide), n�nshtrimi (teslim) dhe mb�shtetja te Zoti (tevekkul) balancojn� ndjenjat e munges�s s� shpres�s te besimtari dhe e vendosin at� mbi baza t� sh�ndosha. Shpresa ka t� b�j� me zbulimin prej njeriut t� shpirtit t� vet dhe me perceptimin e pushtetit q� ai zot�ron. Me k�t� perceptim, njeriu kalon n� marr�dh�nie me Pushtetin e Pafund�m p�rtej kozmosit dhe me t� ia del q� t� mb�rrij� nj� forc� q� i mjafton p�r gjith�ka. N� saj� t� gjith� k�saj, grimca diellore, pika e ujit, �do pjes� e s� t�r�s kthehet n� nj� frym� t� gjith�sis�. Profeti Adem (paqja qoft� mbi t�!), n� nj� koh� kur qielli iu err, vullneti iu thye dhe shpirti i erdhi n� buz�, u shkund me shpres�, tha: “I b�ra keq vetes sime” (Araf, 23) dhe shp�toi. Nd�rsa Shejtani, munges�n e shpres�s, gjakun e qelbin q� i rridhte prej shpirti i mbajti e i shllapuriti brenda vetes dhe s� fundi u mbyt n� to. �do ushtar i shpirtit ka dal� n� rrug� me nj� pishtar prej shprese, ka kap�rcyer me t� tufanet, ka luftuar me furtunat e �sht� p�rleshur me dallg�t. Te dikush shpresa �sht� kthyer n� nj� syth nga t� Xhudit, te dikush tjet�r n� vreshta nga t� Iremit, te dikush n� nj� Jethrib q� b�het Medin�. N� k�t� lugin�, �do hero i shpres�s �sht� b�r� nj�koh�sisht i dashur i lart�sis� s� t� V�rtet�s e flamur i njer�zis�. Nj� skllav prej fisesh berbere q� ndizet prej shpres�s e vullnetit, u ka sjell� nj� fam� t� re kolonave t� Herkulit dhe �sht� kthyer n� heroin legjendar t� vendeve t� p�rtejdetit; nj� komandant djalosh q� vet�tin shpres� ka lozur me epokat dhe ka mb�rritur n� lart�si t� tilla q� pakkush n� historin� e njer�zimit i ka cekur. Ve� k�saj, n� nj� epok� kur gjith�ka kishte marr� fund, kur trupi i kombit ishte p�rkulur, kur krenaria ishte thyer, v�rehet se si shpresa merr nj� trajt� legjendare q�, sipas shkall�s s� besimit, ai q� e shtie n� dor�, mund t� sfidoj� gjith�sin�; edhe n� iu prefshin krah�t e n� iu prisht� fluturimi, ai vazhdon rrug�n pa m� t� vogl�n m�dyshje; n� skamje, duke shp�rfaqur dukje e fisnik�ri kamjeje e begatie, u b�het jet� shpirtrave t� vdekur. Me shpres�, p�rshkohen udh�t e gjata; me shpres�, kap�rcehen lumenj gjaku e qelbi dhe ve� me shpres� mb�rrihet n� paqe e qet�si. Ata q� jan� mposhtur n� bot�n e shpres�s, edhe n� praktik� mund t� thuhet se jan� mposhtur. Sa e sa burra ka q� jan� v�n� n� udh� plot guxim e men�uri, por q� p�r shkak t� dob�sis� s� besimit e t� shpres�s, kan� mbetur n� mes t� rrug�s. Nj� t�rmet i leht� a nj� furtun� kalimtare t’u mb�rrij�, apo nj� p�rmbytje q� vjen e ik�n, i merr me vete edhe forc�n, edhe vullnetin. Po ashtu, �sht� e dhimbshme gjendja e atyre q�, pasi e kan� lidhur veten me shpres�n, m� von� kan� r�n� e jan� mbytur n� k�net�n e munges�s s� shpres�s. Nj� shpirt i dashuruar me ngjyr�n q� nuk zbehet, me drit�n q� nuk shuhet e diellin q� nuk per�ndon (Enam, 76-79), shndrit n� agullimin e m�ngjesit n� nj� dit� shum�ngjyr�she porsi kopshtet e Parajs�s. Tek t� till�t rendin diejt n� horizonte q� nuk njohin err�sir�, nd�rsa stin�t q� k�mbehen, porsi mahshere panoramash t� larmishme e t� magjishme, ndjekin paprer� nj�ra-tjetr�n. Apo secili si nj� pem� madh�shtore, me shtatin hedhur drejt qiellit e me rr�nj� pas rr�nj�sh zbritur n� thell�sit� e tok�s, nuk ndikohen aspak as prej rrept�sis� s� bor�s e t� breshrit, as prej uturim�s s� tufanit e t� furtun�s. K�to dit� t� lidhura me p�rjet�sin� e t� mbushura plot me shpres�, si n� ver� e n� vap�, si n� t� ftoht� e n� dim�r, mbushin shportat plot fruta dhe v�n�, k�shtu, n� vend at� �ka pritet prej nj� t� till� peme madh�shtore. Ne, si nj� njer�zim i t�r�, q� mbahet e nuk lig�shtohet, q� q�ndron e nuk thyhet dhe q� nuk e humbet kurr� shpres�n, kemi nevoj� p�r udh�rr�fyes si� kemi nevoj� p�r buk�, p�r uj� e p�r aj�r. Nd�rsa me ata q� e nisin udh�n plot zell dhe pasi nuk e gjejn� at� q� presin e d�shirojn�, ose bien n� honin e munges�s s� shpres�s, ose nisin t� ankohen p�r Krijuesin, jan� milje e milje larg nesh dhe ne jemi milje e milje larg tyre. Baraspesha mes optimizmit dhe pesimizmit. N� t� em�r t� vazhdim�sis� s� besimit e t� idealizmit, �sht� shum� e r�nd�sishme q� k�to ndjenja t� p�rfaq�sohen n� mas�n dhe n� drejtimin e duhur. Pasi besimi �sht� tjet�r gj�, arritja e ekuilibrit n� besim �sht� tjet�r gj� dhe kthimi i atij ekuilibri n� nj� baraspesh� t� p�rhershme �sht� tjet�r gj�. S� pari, Feja jon� na k�shillon rrug�n e mesme n� �do koh� e n� �do vend. Zoti i Madh�ruar urdh�ron e thot�: “Un� ju kam b�r� nj� bashk�si t� s� mesmes…” (Bekare, 143) Kjo shpreh nevoj�n e p�rfaq�simit t� nj� bashk�sie q� t’u q�ndroj� sa m� larg q� t� jet� e mundur t� gjitha ekstremeve dhe q� edhe n� drejtim t� mendjes, edhe t� ndjenjave, edhe t� shpirtit, t� p�rfaq�soj� t� moderuar�n. K�shtu, n� duat� e ibadetet q� kryejm�, duke th�n� m� e pakta dyzet her� n� dit� “Na udh�zo n� rrug�n e drejt�!” (Fatiha, 6), d�shirojm� prej Zotit t� na mbaj� n� at� rrug�. P�r m� tep�r, jetojm� n� nj� koh� kur ekstremet shp�rfaqen kudo e n� shkall�n m� t� tepruar. Ve�an�risht n� nj� koh� t� till�, pa g�zuar ndihm�n e Allahut, �sht� krejt e pamundur q� t� jetojm� n� t� drejt�n. N� dit�t tona, gjithashtu, �sht� e mundur t� b�het fjal� p�r munges�n e baraspesh�s q� v�rehet n� ��shtjen e marr�dh�nies frik�-shpres�. Shumica e njer�zve q� jan� n� pozit�n e udh�rr�fyesit p�r njer�zit, duke i v�n� k�ta t� fundit vet�m p�rball� Parajs�s dhe Ferrit, n� k�to ��shtje i shtyjn� njer�zit ose n� munges� t� plot� shprese, ose n� vet�besim t� tepruar. Nd�rsa njeriu, nga nj�ra an�, duhet t� sillet me kujdes shum� t� madh p�r t� kryer m� s� miri veprat e veta dhe, nga ana tjet�r, duhet t� ruaj� vet�dijen se asnj�her� nuk do t� jet� n� gjendje ta fal�nderoj� e l�vdoj� sa �’duhet Zotin e Lart�suar p�r t� mirat q� i ka dhuruar dhe se asnj�her� nuk do t� jet� n� gjendje t� shp�toj� vet�m n� saj� t� veprave t� veta. Profeti yn� ka th�n�: “Askush nuk shp�ton dot me vepr�n e vet.” Kur sahab�t e pyet�n: “As ti, o i D�rguar i Allahut?”, ai u p�rgjigj: “Po… Po t� mos jet� p�r mir�sin� dhe bekimin e Allahut, as un� nuk shp�toj dot.”[2] P�r k�t� arsye, mendime si: “E �’m�kate kam un�? P�rkundrazi, un� n� k�t� mosh� kam besuar, kam falur namaz, kam agj�ruar… At�her� Allahu mua nuk m� d�non”, jan� shprehje e nj� kryelart�sie e mungese respekti ndaj Allahut. Nga ana tjet�r, edhe t� mendosh m� t� keqen p�r veten duke r�n� n� munges� shprese e duke r�n� n� mendime si: “S’ka shpres� p�r mua! Fundja deri m� sot nuk kam b�r� kurrfar� t� mire. Sido q� t� jet�, do t� shkoj n� ferr, prandaj edhe nuk ia vlen t� p�rpiqem m� kot!”, p�rb�n nj� munges� respekti m� vete, nj� shprehje kryelart�sie m� vete. K�shtu, p�r t� ruajtur baraspesh�n, nuk mjafton vet�m q� t� besojm�. N� k�t� ��shtje, drejtimi i duhur n� adhurimin ndaj Allahut mund t� arrihet vet�m n�se njohim shprehjet e sakta n� lidhje me besimin dhe n�se i v�m� n� zbatim ato. P�rndryshe, p�rcaktimi i drejtimit t� duhur si n� ndjenja e mendime, ashtu edhe n� zgjidhjen e problemeve dhe n� arritjen e s� drejt�s mbetet shum� i v�shtir�. [3]