Vertetesia -Sidku

Sidk mbart kuptimin e mendimit t� drejt�, t� fjal�s s� v�rtet�, t� sjelljes s� drejt�. Nga nj� njeri q� beson pritet q� n� fjal� dhe n� sjellje, n� q�ndrime vetjake e n� marr�dh�nie me njer�zit e tjer�, ai t� tregohet nj� p�rfaq�sues besnik i v�rtet�sis� dhe i drejt�sis�. Ai duhet t’i zgjedh� shok�t, miqt� dhe rrethin e af�rt prej k�saj kategorie njer�zish. K�shtu, n� Kuran �sht� urdh�ruar: “Gjithmon� t� jeni s� bashku me t� drejt�t!” (Teube, 119). Kjo do t� thot� se v�rtet�sia dhe besnik�ria, drejt�sia dhe ndershm�ria p�rb�jn� nj� ve�anti q� duhet t� gjej� vend n� t� gjitha veprimet e njeriut. N� nj� kuptim, sidku/v�rtet�sia p�rb�n shpirtin dhe thelbin e veprimeve njer�zore. Ajo, nj�koh�sisht, �sht� nj� prej cil�sive profetike. Sidku shpreh, ose duhet t� shpreh�, nj�simin e mendimit, t� vepr�s dhe t� sjelljes te njeriu. N�se dikush pohon apo m�ton vazhdimisht q� t� jet� p�rfaq�sues i s� mir�s, s� bukur�s, s� drejt�s, por me sjelljet e tij i p�rg�njeshtron k�to pohime e m�time, tek ai �sht� cop�tuar t�r�sia morale dhe shpirt�rore. Besimtari i plot� jeton gjithmon� n� nj�shm�ri t� mendimit dhe t� sjelljes. N�se individi vijon t� q�ndroj� e t� sillet n� kund�rshtim me mendimet e veta, nuk �sht� e mundur q� t� mb�rrij� moralin e bukur dhe t� p�rparoj� drejt p�rsosjes si njeri. Madje n� shkall� m� t� p�rparuara e n� nivele m� t� larta, prej njeriut besimtar pritet, n� kuptimin e tasavvufit, q� t� jet� i ekuilibruar, i drejt�, besnik e i ndersh�m n� gjendjen e brendshme e n� thell�si t� shpirtit, n� mendime e n� synime, n� ide e n� q�llime. T� orientohesh kah drejt�sia n� fjal�, n� sjellje, n� vullnet, n� bes�, n� veprim e n� gjykim, p�rb�n nj� v�rtet�si e drejt�si t� p�rmbushur dhe nj�koh�sisht nj� cil�si profetike, p�r t� cil�n Kurani i shenjt�, duke pohuar: “N� at� lib�r t� lart�, mes t� tjerash, p�rkujto Ibrahimin, q� ishte nj� Profet i bes�s.” (Merjem, 41), na ka sjell� nd�rmend at� pik� kulmore, n� t� cil�n dhikri gjen krejt p�rmbushjen. Sidku, si virtyti m� par�sor i profet�ve t� m�dhenj, krahas t� qenit n� �do koh� dinamika m� e fuqishme e pun�s p�r sh�rbimin ndaj imanit dhe ndaj Kuranit, n� bot�n e ardhshme �sht� p�r �do besimtar m� e sakta kart� krediti dhe m� e vlefshmja tapi e dinjitetit. Allahu (xh.xh.), duke th�n�: “P�r t� drejt�t, sot �sht� dita kur drejt�sia u b�n dobi” (Maide, 119), na ka t�rhequr v�mendjen te kjo e v�rtet� e r�nd�sishme. Ajo �ka i ka b�r� t� mb�rrijn� nga nj�ra maj� n� tjetr�n profet�t, pasuesit dhe t� af�rtit e tyre dhe q� n� p�rparimin e tyre shpirt�ror u ka sh�rbyer si burak, �sht� sidku; nd�rsa ajo �ka ka zvarritur posht� e m� posht� shejtanin dhe hordhin� e tij, �sht� g�njeshtra. Mendimet mund t� ngrihen n� fluturim e t� fluturojn� drejt horizonteve t� vlerave vet�m me krah�t e sidkut. Sjelljet gjejn� zhvillim e rritje vet�m n� truallin e s� v�rtet�s… Lutjet e p�rgj�rimet, vet�m n� mas�n e sidkut me t� cilin b�hen, sikurse emrat “Ismi Adham” (emri ose emrat e Allahut, q� kur p�rmenden, p�lqehen dhe �ojn� n� pranimin e lutjes), mb�rrijn� arshin e m�shir�s dhe gjejn� pranimin hyjnor; sidku vepron thuajse nj�lloj si shurupi i Ismi Adhamit. Ajo �ka e b�nte t� shk�lqej� drit�n e pendes�s n� ballin e Ademit (a.s.) ishte sidku… N� nj� koh� kur bota u varros prej furtun�s, varka e shp�timit e Profetit t� furtun�s ishte sidku. Ajo �ka Ibrahimin (a.s.) e hedhur mes flak�ve t� zjarrit e nxori n� freski e paqe ishte s�rish sidku… N� ajetet e ndryshme t� Kuranit, t� jesh besimtar i v�rtet� do t� thot� q� fjal�t dhe veprat, gjer n� bot�n e brendshme, t’i skicosh sipas sidkut dhe t’i organizosh rreth v�rtet�sis�. Ve� k�saj, nj� rend e rregullim i till� �sht� vler�suar edhe si thelbi i lumturis� n� k�t� jet� dhe n� jet�n e amshuar. Ja disa diamante nga m�simet kuranore p�r sidkun: “Thuaj: O Zoti im! M� mund�so q� n� vendin ku do t� hyj t� hyj me drejt�si e n� vendin nga do t� dal t� dal me drejt�si!…” (Isra, 80) “M� b�j t� kujtohem nd�r pasardh�sit me lisan sidk (apo me gjuh� t� s� mir�s, t� s� drejt�s)” (Shuara, 84) “Atyre q� besuan jepu sihariq p�r kademe sidk (apo pozit� t� lart� t� s� v�rtet�s) te Zoti i tyre!” (Junus, 2) “Pa dyshim, t� p�rkushtuarit jan� n� kopshte t� parajs�s e n� lumenj q� rrjedhin, n� vendin e sidkut pran� Sundimtarit t� Sundimtar�ve…” (Kamer, 54-55) Me titujt mud’hale sidk, muhraxhe sidk, lisane sidk, kademe sidk, mak’ade sidk, n� nj� linj� q� zgjatet nga kjo bot� n� tjetr�n bot�, �sht� b�r� shenj� edhe p�r te nj� udh� e gjat�, edhe n� nisje t� udh�s, edhe n� p�rfundim t� udh�s. N� krye t� gjith�kaje q�ndron t� qenit i drejt� e i bes�s (sadik). Mendimi i drejt�, nijeti p�r vendim e sjellje t� drejt� �sht� shkalla e par� e sidkut. Ve� k�saj, njeriu q� �sht� i vendosur p�r t� qen� i drejt� nuk duhet ta ndryshoj� vendimin dhe nijetin dhe �sht� kusht q� t� q�ndroj� larg mjediseve dhe nxitjeve q� mund t’ia l�kundin mendimin dhe vendosm�rin�. Shkalla e dyt� �sht� q� t� ushqesh d�shir�n p�r t� q�ndruar e jetuar n� k�t� bot� vet�m p�r t� lart�suar t� v�rtet�n dhe p�r t� mb�rritur k�naq�sin� e Allahut dhe kjo ka, gjithashtu, disa shenja. Disa prej tyre jan�: t� shoh�sh gjithmon� mang�sit� dhe dob�sit� e vetvetes, t� mos dor�zohesh p�rball� bukurive m� josh�se t� k�saj bote, t� mos ndryshosh rrug� e drejtim prej shqet�simesh tok�sore. Shkalla e tret� �sht� kthimi i sidkut n� nj� mjesht�ri t� v�rtet� t� shpirtit dhe kthimi i s� drejt�s n� pjes� t� natyr�s s� njeriut n� �do gjendje e n� �do sjellje. Drejt�sia dhe besnik�ria m� e madhe q�ndron n� t� dor�zuarit me k�naq�si e d�shir� ndaj Allahut duke e pranuar at� si Zot, n� t� pranuarit e Islamit si nj� sistem hyjnor dhe n� t� dor�zuarit ndaj udh�heqjes s� m� t� mirit shpirt t� krijimit, Profetit Muhamed (paqja qoft� mbi t�!).[1] Njeriut i shkon e v�rteta edhe n� paft� keq; Allahu ndihm�s �sht� i njer�zve t� drejt�! Ndershm�ria, gjithashtu, �sht� e lidhur me sidkun. Ndershm�ria, q� n� vetvete do t� thot� drejt�si, �sht� interpretuar prej ehli hakikatit si shmangie e q�ndrimeve ekstreme n� akide e n� amel, n� ushqim e n� pije, n� fjal� e n� vepra dhe n� t� gjitha sjelljet. Pas pohimit: “Zoti yn� �sht� Allahu”, engj�jt zbresin mbi ata q� jan� t� drejt� dhe thon�: “Mos u trembni, mos u hidh�roni, g�zojuni Parajs�s q� ju �sht� premtuar.” (Fussilet, 30) Ky ajet u sjell lajmin e mir� atyre q� pranojn� dhe pohojn� hyjnin� dhe nj�shm�rin� e Allahut, q� ecin n� rrug�n e profet�ve me besim, vepra e sjellje se n� at� vend drith�rues ku, radh� radh�, do t� p�rballen me engj�jt e ku mbizot�ron frika, ata do t� g�zohen me plot sihariqe. N� kontekst t� shpjegimit se sa e v�shtir� �sht� t� ruash ndershm�rin�, �sht� tejet dometh�n�se fjala e m� t� madhit njeri: “Surja ‘Hud’ dhe t� tjera si ajo ma prish�n prehjen e m� plak�n.”[2] K�tu �sht� fjala p�r ajetin: “Ji i drejt� si� je urdh�ruar!” (Hud, 112) S�rish Profeti yn� (paqja qoft� mbi t�!), duke i th�n� nj� sahabi: “Thuaj ‘I besova Allahut’, dhe ‘pastaj ji i drejt�!’”, p�rmbledh t� gjith� thelbin e akides dhe t� amelit (besimit dhe veprave).[3] Edhe k�to shprehje t� shk�lqyera i p�rkasin Atij: “P�r sa koh� q� zemra e robit nuk �sht� e drejt�, besimi i tij nuk �sht� i drejt�; p�r sa koh� q� gjuha e tij nuk mund t� jet� e drejt�, zemra e tij nuk mund t� jet� e drejt�.”[4] “�do m�ngjes, gjymtyr�t e birit t� njeriut i thon� gjuh�s: ‘Kija dron� Zotit n� lidhje me ne; se n�se ti je e drejt�, edhe ne jemi t� drejt�; n�se ti je e shtremb�r, edhe ne shtremb�rohemi.’”[5]